برای تشخیص کبد چرب غیرالکلی چه آزمایش‌هایی باید انجام داد؟

آزمایش‌های دقیق برای تشخیص کبد چرب غیرالکلی
تیم محتوای ایران نوبت
1404/04/12

روش‌های تشخیص کبد چرب غیرالکلی

روش‌های تشخیص کبد چرب غیرالکلی
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها است که عمدتاً با اضافه وزن، دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک مرتبط است. این بیماری در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت است، اما می‌تواند به مرور باعث التهاب کبد، فیبروز، سیروز و حتی سرطان کبد شود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام و دقیق آن اهمیت ویژه‌ای دارد. برای دستیابی به این هدف، استفاده از یک الگوریتم مرحله‌ای تشخیص که ترکیبی از آزمایش‌های خون، تصویربرداری‌های تخصصی ضروری می باشد.
در مواردی که نتایج آزمایش‌های خون و تصویربرداری نتوانند به‌طور قطعی وضعیت کبد را مشخص کنند، نمونه برداری کبد می‌تواند کمک کند تا میزان آسیب و پیشرفت بیماری به دقت تعیین شود.

بررسی‌های آزمایشگاهی

آزمایش‌های خون از اولین و کم‌هزینه‌ترین روش‌ها برای ارزیابی عملکرد کبد و غربالگری اولیه هستند.

آنزیم‌های کبدی

آلانین آمینوترانسفراز (ALT): آنزیمی است که به‌طور عمده در سلول‌های کبدی یافت می‌شود. افزایش ALT بیش از حد طبیعی ( در مردان بالای U/L 40 ، در زنان بالای U/L 31) می‌تواند نشان‌دهنده التهاب سلولی ناشی از کبد چرب باشد.
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): آنزیمی کمتر اختصاصی نسبت به ALT که در قلب، عضلات و کبد وجود دارد. نسبت AST/ALT در کبد چرب معمولاً کمتر از ۱ است اما در مراحل پیشرفته (مانند فیبروز یا سیروز) ممکن است افزایش یابد.
گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT): در برخی بیماران با کبد چرب افزایش می‌یابد و در کنار ALT و AST تفسیر می‌شود.
آلکالین فسفاتاز (ALP): بیشتر در انسداد صفراوی افزایش می‌یابد اما ممکن است در موارد خاص هم کمی بالا رود.

تست‌های عملکرد

بیلی‌روبین: افزایش آن می‌تواند نشانه نارسایی کبدی یا اختلال در دفع صفرا باشد.
آلبومین: پروتئینی که توسط کبد ساخته می‌شود. کاهش آن نشان‌دهنده اختلال در سنتز پروتئین و عملکرد این عضو است.
زمان پروترومبین (PT) و INR: بررسی عملکرد انعقادی که در بیماری‌های پیشرفته دچار اختلال می‌شود.

بررسی‌های متابولیک و خطر همراه

قند خون ناشتا و HbA1c: مقاومت به انسولین یکی از علل اصلی این بیماری است. بررسی قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله به شناخت دیابت پنهان کمک می‌کند.

پروفایل لیپیدی

سطوح بالا در تری‌گلیسیرید و پایین بودن HDL (کلسترول خوب) با شدت بالاتر NAFLD ارتباط دارد.

تست‌های افتراقی

برای رد سایر علل بیماری ، تست‌های زیر ممکن است انجام شود:
آنتی‌بادی‌های ضد هپاتیت B و C
آنتی‌بادی ضد سلولی و ضد عضله صاف (برای رد بیماری‌های خودایمنی)
آزمایش سلیاک (tTG, IgA)
سطح فریتین و اشباع ترانسفرین (برای بررسی بیماری‌های ذخیره آهن)

روش‌های تصویربرداری

روش‌های تصویربرداری

سونوگرافی

سونوگرافی یکی از رایج‌ترین، در دسترس‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های غربالگری اولیه به شمار می‌رود. این روش غیرتهاجمی بوده و می‌تواند اطلاعات اولیه مناسبی ارائه دهد.
ویژگی‌های تصویری کبد چرب در سونوگرافی عبارتند از:
افزایش اکوژنیسیته (درخشش بیش از حد کبد نسبت به کلیه مجاور)
کاهش وضوح عروق داخل کبد به‌ویژه وریدهای پورتال
کاهش دید دیافراگم در موارد شدیدتر
یکنواختی غیرطبیعی بافت کبد (هموژنی بودن بافت)

مزایا
ارزان و قابل انجام در اکثر مراکز درمانی
بدون اشعه و ایمن در همه گروه‌های سنی

معایب
نمی‌تواند شدت چربی، التهاب یا فیبروز را به‌طور دقیق تعیین کند
حساسیت آن در بیماران چاق یا در مراحل اولیه بیماری کمتر است
کیفیت آن وابسته به پزشک و دستگاه است

فیبرو اسکن (الاستوگرافی گذرا)

روشی غیرتهاجمی برای ارزیابی سفتی بافت کبد (به‌عنوان نمایه‌ای از فیبروز) و میزان استئاتوز (چربی کبد) است.

مزایا
بدون نیاز به بی‌هوشی یا آمادگی خاص
انجام سریع و بدون درد (در کمتر از ۱۰ دقیقه)
مناسب برای پایش طولانی‌مدت بیماران

معایب
دقت پایین‌تر در بیماران با BMI بالا یا شکم بزرگ
امکان اشتباه در اندازه‌گیری در صورت حضور التهاب فعال یا احتقان کبدی

الاستوگرافی MRI (MRE)

الاستوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRE) دقیق‌ترین روش تصویربرداری غیرتهاجمی برای سنجش سفتی و ارزیابی فیبروز به‌شمار می‌رود. این روش از امواج مکانیکی کم‌فرکانس در کنار تصویرسازی MRI برای تولید نقشه‌هایی از سختی بافت کبد استفاده می‌کند.

مزایا
حساسیت و ویژگی بسیار بالا برای شناسایی حتی درجات خفیف فیبروز
عدم وابستگی به BMI و مناسب برای بیماران چاق
قابلیت اندازه‌گیری چربی و التهاب به‌طور هم‌زمان در برخی پروتکل‌ها

معایب
هزینه بالا و در دسترس نبودن در تمام مراکز درمانی
نیاز به زمان بیشتر نسبت به فیبرو اسکن (حدود ۳۰–۴۵ دقیقه)

MRI و CT اسکن ساده

MRI-PDFF : یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای سنجش درصد چربی به‌صورت کمی، بدون تأثیرپذیری از BMI یا سایر عوامل زمینه‌ای
CT اسکن: معمولاً برای تشخیص استئاتوز شدید استفاده می‌شود اما نسبت به MRI و سایر روش‌ها حساسیت پایین‌تری دارد، ضمن اینکه با اشعه همراه است و برای غربالگری اولیه توصیه نمی‌شود.
MRI در کنار MRE به‌عنوان مرجع تصویربرداری در مطالعات بالینی و تحقیقاتی استفاده می‌شود، به‌ویژه در مواردی که نیاز به ارزیابی دقیق چربی، التهاب و فیبروز وجود دارد.

نمونه برداری کبد

نمونه برداری کبد
استاندارد طلایی تشخیص و ارزیابی دقیق میزان فیبروز نمونه برداری است که امکان بررسی مستقیم بافت کبد را فراهم می‌کند.

نقاط قوت
قابلیت تشخیص دقیق التهاب فعال، نکروز (مرگ سلولی)، بالونینگ سلول‌های کبدی و میزان فیبروز
توانایی تشخیص این که آیا در کبد فقط چربی جمع شده است، یا اینکه علاوه بر چربی، التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی هم وجود دارد .
امکان ارزیابی دقیق پیشرفت بیماری و شدت آسیب بافتی

معایب
روشی تهاجمی و احتمال بروز عوارضی مانند خونریزی، درد و عفونت
احتمال خطای نمونه‌برداری به دلیل ناهمگنی توزیع آسیب در بافت کبد
هزینه بالاتر و نیاز به تبحر پزشکی برای انجام و تفسیر نتایج

موارد توصیه شده برای نمونه برداری
زمانی که یافته‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری با یکدیگر تطابق ندارند و تشخیص قطعی لازم است
وجود فاکتورهای پرخطر مانند دیابت نوع ۲، سن بالا، و آنزیم‌های به‌شدت افزایش یافته
نیاز به تصمیم‌گیری دقیق برای شروع درمان دارویی خاص یا ارزیابی پاسخ به درمان
در مواردی که سایر روش‌های غیرتهاجمی نتوانند شدت آسیب یا نوع بیماری را به‌درستی مشخص کنند.

بیوپسی، علی‌رغم معایبش، همچنان استاندارد طلایی تشخیص و درجه‌بندی پیشرفت بیماری کبد چرب غیرالکلی به‌شمار می‌رود.
نمونه برداری کبد

کلام پایانی

تشخیص دقیق و به موقع این بیماری نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش خطر عوارض آن دارد. از آنجا که این بیماری اغلب بدون علائم خاصی پیش می‌رود، استفاده از آزمایش‌های خون، تصویربرداری و بیوپسی برای تشخیص زودهنگام بیماری ضروری است. درمان‌های مختلفی برای کنترل و کاهش اثرات آن وجود دارند، اما پیشگیری از طریق کنترل عوامل خطر مانند چاقی، دیابت و فشار خون بالا اهمیت ویژه‌ای دارد.
مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند به افراد کمک کند تا از این بیماری جلوگیری کنند یا در صورت ابتلا، آن را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
در مرکز نمونه برداری یاس نیاوران، انجام نمونه‌برداری کبد با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و تحت نظر تیم پزشکی متخصص انجام می‌شود تا بیماران تجربه‌ای ایمن، آسوده و کم‌درد داشته باشند. این فرآیند به ویژه برای تشخیص دقیق کبد چرب و سایر بیماری‌های کبدی ضروری است و در تشخیص سریع و آغاز درمان مؤثر آن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. برای دریافت نوبت و شروع فرآیند درمان، می‌توانید از دکمه دریافت نوبت استفاده کرده یا با شماره 02126135170 تماس بگیرید.

منابع
niddk
mayoclinic

عوامل مانند چاقی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و سابقه خانوادگی می‌توانند خطر ابتلا به NAFLD را افزایش دهند.

در مراحل ابتدایی، معمولاً بدون علائم است. با این حال، در مراحل پیشرفته، ممکن است خستگی، درد شکم، یا زردی پوست و چشم‌ها بروز پیدا کند.

بله، کاهش وزن، رژیم غذایی سالم، و ورزش می‌تواند به کاهش چربی و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کند.

لیست نظرات

علیرضا قانعی

پدرم برای نمونه‌برداری کبد اینجا بود. خیلی استرس داشتیم، اما وقتی وارد مرکز شدیم، برخورد دوستانه و حرفه‌ای پزشک‌ها نگرانی‌هامون رو خیلی کم کرد. ممنونم از تیم مرکز

سمانه ابرودی

تشکر ویژه از پزشک و پرستارای عزیز که بیوپسی کبد رو خیلی راحت و بدون استرس برام انجام دادید. خوشحالم که تحت نظر شما هستم

زهرا کیانی

خیلی نگران بودم که نمونه‌برداری درد زیادی داشته باشه، اما اصلاً دردی نداشت و سریع انجام شد.


مرکز نمونه برداری تخصصی یاس نیاوران
Click