از کجا بفهمیم تومور کبدی خوش‌خیم است یا بدخیم و چه علائمی دارد؟

تومورهای خوش‌خیم و بدخیم کبد از مهم‌ترین بیماری‌های این عضو حیاتی به شمار می‌روند؛ عضوی که نقش اساسی در تصفیه خون، تنظیم متابولیسم، ذخیره‌سازی انرژی و دفع سموم بدن دارد. هرگونه رشد غیرطبیعی بافت در کبد حتی اگر در ابتدا بدون علامت باشد می‌تواند عملکرد طبیعی آن را مختل کند و سلامت کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از تومورهای کبدی به صورت اتفاقی و هنگام انجام سونوگرافی یا آزمایش‌های دوره‌ای تشخیص داده می‌شوند زیرا در مراحل اولیه نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند. اما برخی دیگر با بروز علائمی مانند درد شکم، کاهش وزن یا زردی پوست خود را آشکار می‌سازند. تفاوت‌های قابل‌توجهی میان تومورهای خوش‌خیم و بدخیم وجود دارد از نوع رشد و پیشرفت گرفته تا علائم و نحوه درمان. شناخت دقیق این علائم و آشنایی با روش‌های تشخیصی نوین مانند تصویربرداری تخصصی ، بیوپسی کبد و آزمایش‌های خون به بیماران کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.

همانژیوم کبدی : یک توده خوش‌خیم و کاملاً شایع است که معمولاً از تجمع غیرطبیعی رگ‌های خونی تشکیل می‌شود و در اغلب موارد هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند.
آدنوم کبدی: توموری خوش‌خیم است که بیشتر در زنان و به‌ویژه مصرف‌کنندگان طولانی‌مدت قرص‌های ضدبارداری دیده می‌شود و در صورت بزرگ شدن می‌تواند خطر خونریزی داشته باشد.
هیپرپلازی ندولار فوکال (FNH): یک ضایعه غیرسرطانی و بی‌خطر است که اغلب در زنان جوان مشاهده می‌شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد مگر در موارد نادر که موجب درد یا بزرگ شدن کبد شود.

سرطان کبد در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است اما با پیشرفت بیماری نشانه‌های زیر ممکن است ظاهر شوند:
درد خفیف یا احساس پری در قسمت راست و بالای شکم
تهوع یا بی‌اشتهایی
نفخ یا احساس فشار داخلی
بزرگ شدن کبد (در موارد بسیار بزرگ)
کاهش وزن غیرعمدی
زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
خارش شدید
احساس توده یا برجستگی در شکم
تورم شکم (آسیت)
بی‌اشتهایی شدید
خستگی مزمن
تب خفیف یا مکرر بدون علت مشخص

آزمایش خون

آزمایش‌های خون یکی از نخستین مراحل تشخیص تومورهای کبدی هستند و می‌توانند اطلاعات مهمی درباره عملکرد کبد و احتمال وجود تومور در این اندام ارائه دهند. تست‌های عملکرد کبد یا LFT میزان آنزیم‌ها و پروتئین‌های کبدی را بررسی می‌کنند و هرگونه اختلال در کارکرد طبیعی کبد را نشان می‌دهند. اندازه‌گیری AFP یا آلفافیتوپروتئین نیز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا افزایش این نشانگر خونی می‌تواند نشانه‌ای از تومورهای بدخیم کبد مانند هپاتوسلولار کارسینوما باشد. شمارش کامل سلول‌های خونی نیز به بررسی کم‌خونی یا التهاب کمک می‌کند و در کنار سایر نتایج تصویر دقیق‌تری از وضعیت بیمار ارائه می‌دهد.

تصویربرداری

تصویربرداری دقیق‌ترین و قابل‌اعتمادترین روش برای تشخیص نوع، اندازه، محل و میزان پیشرفت تومورهای کبدی به شمار می‌رود. سونوگرافی معمولاً اولین روش غربالگری است و با استفاده از امواج صوتی تصویر اولیه‌ای از بافت کبد ارائه می‌دهد. اگر نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی با کیفیت بالای تصویربرداری خود قادرند جزئیات بیشتری درباره شکل مرزها و ماهیت تومور ارائه دهند. در موارد خاص به‌ویژه برای بررسی انتشار سرطان PET Scan نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از میان روش‌ها MRI دقیق‌ترین روش برای تشخیص نوع تومور و افتراق بین ضایعات خوش‌خیم و بدخیم محسوب می‌شود.

بیوپسی کبد

بیوپسی یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیص تومورهای کبدی است و زمانی انجام می‌شود که تصویربرداری‌ها نتوانند ماهیت ضایعه را به‌طور کامل مشخص کنند. در این روش پزشک با استفاده از یک سوزن نازک مقدار کوچکی از بافت کبد را خارج کرده و آن را برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه ارسال می‌کند. این بررسی امکان تشخیص قطعی خوش‌خیم یا بدخیم بودن تومور میزان التهاب نوع سلول‌ها و درجه پیشرفت بیماری را فراهم می‌کند. نمونه برداری کبد معمولاً تحت بی‌حسی موضعی و با هدایت سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود تا دقت آن افزایش یابد و خطرات احتمالی به حداقل برسد.

عوامل خطر به دو بخش خوش‌خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند.

عوامل خطر تومورهای خوش‌خیم

مصرف طولانی‌مدت داروهای هورمونی
بارداری
بیماری‌های ژنتیکی نادر
اختلالات عروقی

عوامل خطر تومورهای بدخیم

هپاتیت B و C
مصرف الکل
کبد چرب غیرالکلی
سیروز
مصرف مواد سمی مانند آفلاتوکسین
چاقی و دیابت

درمان به نوع تومور اندازه و علائم بستگی دارد.

درمان تومورهای خوش‌خیم

مراقبت و پایش دوره‌ای: در تومورهای کوچک و بدون علامت، بهترین اقدام فقط بررسی منظم با تصویربرداری است تا هرگونه تغییر در اندازه یا رفتار تومور سریع تشخیص داده شود.
قطع مصرف هورمون‌های خوراکی در زنان: برخی تومورها تحت تأثیر هورمون‌ها رشد می‌کنند؛ بنابراین قطع یا تغییر داروهای هورمونی می‌تواند روند بزرگ شدن تومور را کند یا متوقف کند.
جراحی در تومورهای بزرگ یا خطرناک: اگر تومور باعث درد، فشار روی اندام‌ها یا اختلال عملکرد شود، جراحی برای برداشت کامل یا کاهش حجم آن انجام می‌شود.

درمان تومورهای بدخیم

جراحی برداشت تومور: اولین انتخاب در بسیاری از موارد بدخیمی است و هدف آن خارج کردن کامل تومور و جلوگیری از گسترش بیماری می‌باشد.
پیوند کبد: در مواردی که تومور چندکانونی است یا عملکرد کبد شدیداً مختل شده، پیوند تنها روش قطعی برای درمان و بازگرداندن عملکرد طبیعی کبد است.
شیمی‌درمانی: از داروهای ضدسرطان برای کوچک کردن تومور، کنترل رشد یا آماده‌سازی بیمار برای جراحی استفاده می‌شود.
درمان‌های هدفمند : این داروها به‌صورت انتخابی روی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند و معمولاً عوارض کمتری نسبت به شیمی‌درمانی سنتی دارند.
رادیوفرکوئنسی (RFA): با استفاده از امواج حرارتی، سلول‌های توموری سوزانده و تخریب می‌شوند؛ مناسب برای تومورهای کوچک و محدود.
آمبولیزاسیون شریانی (TACE): داروی شیمی‌درمانی همراه با مواد انسدادی مستقیماً به شریان تغذیه‌کننده تومور تزریق می‌شود تا رشد آن متوقف یا کوچکتر شود.

واکسیناسیون علیه هپاتیت B
درمان هپاتیت C
کاهش مصرف الکل
حفظ وزن سالم
مصرف غذای سالم و دوری از مواد کپکی (آفلاتوکسین)
انجام آزمایش‌های دوره‌ای در افراد پرخطر

تومورهای خوش‌خیم و بدخیم کبد از نظر ماهیت علائم و میزان خطر تفاوت‌های زیادی دارند و تشخیص زودهنگام آن‌ها نقش بسیار مهمی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و افزایش شانس موفقیت درمان دارد. توجه به علائم هشداردهنده شناخت عوامل خطر و انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های دوره‌ای می‌تواند مسیر تشخیص را هموارتر کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیص نمونه‌برداری از کبد است که امکان بررسی میکروسکوپی بافت و تعیین ماهیت ضایعه را فراهم می‌کند.
در مرکز نمونه برداری یاس نیاوران بیوپسی با استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها و جدیدترین روش‌های کم‌تهاجمی انجام می‌شود. این مرکز با برخورداری از تجهیزات روز دنیا شرایطی فراهم کرده است تا بیماران با کمترین درد حداقل عوارض و بالاترین دقت تشخیصی تحت نمونه‌برداری قرار گیرند. استفاده از سونوگرافی پیشرفته برای هدایت نمونه‌برداری (TRUS) به‌کارگیری تکنیک‌های الاستوگرافی برای شناسایی بهتر ضایعات مشکوک و بهره‌گیری از نیدل‌های ظریف و مدرن از جمله امکاناتی است که کیفیت تشخیص را به سطح استانداردهای بین‌المللی نزدیک کرده است.برای دریافت نوبت می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02126135170 اقدام کنید.

منابع
mayoclinic.org
my.clevelandclinic.org