کدام بیماری‌ها نیاز به انجام نمونه‌برداری از کبد دارند؟

نمونه‌برداری از کبد به دلایل مختلفی انجام می‌شود که همگی به نوعی برای به‌دست‌آوردن اطلاعات دقیق‌تر از وضعیت کبد بیمار ضروری هستند. برخلاف بسیاری از آزمایش‌های غیرتهاجمی، بیوپسی می‌تواند تصویر واقعی‌تری از ساختار و آسیب بافتی کبد ارائه دهد. مهم‌ترین اهداف انجام بیوپسی کبد عبارتند از:

تأیید یا رد یک تشخیص مشکوک

وقتی بررسی‌های غیرتهاجمی مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا آزمایش‌های خون قادر به ارائه نتیجه قطعی نباشند، پزشک برای شناسایی دقیق نوع بیماری از بیوپسی کمک می‌گیرد. این وضعیت به‌ویژه در بیماران با افزایش مزمن آنزیم‌های کبدی بدون علت مشخص بسیار شایع است.

برآورد شدت بیماری (Staging) و فیبروز

در بیماری‌های مزمن نظیر هپاتیت B و C تعیین میزان التهاب و فیبروز کبد نقش مهمی در تصمیم‌گیری درمانی دارد. درجه‌بندی آسیب بافتی به‌دست آمده از بیوپسی در انتخاب یا تغییر روند درمان مؤثر است.

کبد چرب غیرالکلی و NASH

در مواردی که تصویربرداری نمی‌تواند به‌طور قطعی تمایز بین کبد چرب ساده (NAFLD) و شکل پیشرفته‌تر و التهابی آن یعنی NASH را مشخص کند، یا زمانی که نیاز به تعیین دقیق میزان فیبروز (اسکار کبدی) وجود دارد، بیوپسی کمک‌کننده است.

ارزیابی پاسخ به درمان

در برخی موارد، پزشک می‌خواهد بررسی کند که درمان تجویز شده باعث بهبود بافت کبد شده است یا خیر. در این موارد، بیوپسی دوم پس از گذشت مدت زمانی از شروع درمان انجام می‌شود تا مقایسه‌ی دقیقی بین قبل و بعد درمان فراهم گردد.

پایش عملکرد کبد پس از پیوند

یکی از کاربردهای شایع بیوپسی کبد در بیماران پیوندی، بررسی نشانه‌های رد پیوند، عفونت یا عود بیماری زمینه‌ای است. گاهی علائم آزمایشگاهی یا بالینی کافی نیستند و تنها بررسی بافتی می‌تواند راهگشا باشد.

شناسایی منشأ توده یا ضایعه مشکوک

اگر در تصویربرداری توده‌ای در کبد مشاهده شود و نتوان ماهیت آن را تعیین کرد (مثلاً افتراق بین تومور خوش‌خیم و بدخیم)، نمونه‌برداری می‌تواند نقش تشخیصی قطعی داشته باشد.

ارزیابی آسیب‌های دارویی یا سمی

برخی داروها مانند متوترکسات، آمیودارون یا مکمل‌های گیاهی خاص ممکن است موجب آسیب حاد یا مزمن کبدی شوند. در این موارد، نمونه‌برداری به تعیین نوع و شدت آسیب کمک می‌کند.

به‌طور کلی، بیوپسی کبد زمانی انجام می‌شود که اطلاعات موجود از سایر روش‌ها کافی نباشد و نیاز به بررسی دقیق‌تر برای تصمیم‌گیری درمانی یا تشخیصی وجود داشته باشد.از آنجا که این روش نیازمند تخصص و دقت بالایی است، برای اطمینان از انجام صحیح آن، می‌توانید به کلینیک یاس نیاوران بهترین مرکز نمونه برداری کبد در تهران مراجعه کنید. این کلینیک با استفاده از تجهیزات پیشرفته و پزشکان متخصص، بهترین خدمات را به شما ارائه می‌دهد.

بیوپسی کبد در طیف وسیعی از بیماری‌های کبدی کاربرد دارد که هدف از آن یا تأیید تشخیص، یا ارزیابی شدت بیماری و یا پایش پاسخ به درمان است. برخی از مهم‌ترین بیماری‌ها یا شرایطی که در آن‌ها بیوپسی کبد توصیه می‌شود عبارتند از:
بیماری‌هایی با افزایش مزمن آنزیم‌های کبدی بدون علت مشخص
هپاتیت‌های مزمن ویروسی مانند B و C برای ارزیابی مرحله و شدت التهاب
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و نوع فعال آن (NASH) جهت افتراق و تعیین شدت فیبروز
هپاتیت خودایمنی و سایر بیماری‌های التهابی کبدی برای تأیید تشخیص و پایش پاسخ درمانی
بیماری‌های متابولیک و ارثی مانند ویلسون و هموکروماتوز
توده‌ها و ضایعات مشکوک در کبد با منشأ نامعلوم
آسیب‌های دارویی یا ناشی از مواد سمی برای بررسی نوع و شدت صدمه
بررسی عملکرد کبد پیوندی در صورت شک به رد پیوند یا عفونت
بیماری‌های مجرای صفراوی مانند PSC و PBC
در همه‌ی این موارد، بیوپسی زمانی توصیه می‌شود که اطلاعات دقیق بافتی می‌تواند در تشخیص نهایی، ارزیابی مرحله بیماری یا انتخاب بهترین مسیر درمانی کمک‌کننده باشد.

نمونه‌برداری از کبد برای همه بیماران مناسب نیست و در برخی شرایط خاص انجام آن ممنوع یا بسیار پرخطر است.
افرادی که مشکلات انعقادی شدید دارند، مانند کسانی که سطح پلاکت خونشان بسیار پایین است (کم‌تر از حد ایمن برای نمونه‌برداری)، یا اختلالات انعقادی کنترل‌نشده دارند، مانند هموفیلی یا استفاده از داروهای ضد انعقاد که قابل قطع نیستند، به دلیل خطر بسیار بالای خونریزی پس از بیوپسی نمی‌توانند این روش را انجام دهند.
بیماران مبتلا به آسیت شدید (جمع شدن مایع زیاد در شکم) انجام بیوپسی را دشوار و پرخطر می‌کند چون باعث جابجایی بافت کبد و افزایش احتمال آسیب به سایر اندام‌ها می‌شود.
بیماران مبتلا به عفونت‌های فعال، به‌خصوص در محل پوست و بافت‌های اطراف کبد، انجام بیوپسی را غیرممکن یا بسیار خطرناک می‌سازد، چرا که ممکن است عفونت به عمق بدن منتقل شود.
در شرایطی مانند نارسایی شدید کبد یا کلیه، که وضعیت عمومی بیمار بسیار شکننده است، انجام بیوپسی ممکن است عوارض شدیدتری ایجاد کند.
در این موارد، پزشکان معمولاً از روش‌های جایگزین غیرتهاجمی استفاده می‌کنند یا منتظر می‌مانند تا وضعیت بیمار پایدارتر شود.

برای بیمارانی که انجام بیوپسی کبد به دلایل پزشکی ممنوع است، روش‌های غیرتهاجمی و ایمن‌تری وجود دارد که می‌توانند تا حد زیادی اطلاعات مفیدی درباره وضعیت کبد ارائه دهند.
یکی از این روش‌ها فیبرواسکن است که با استفاده از امواج ارتعاشی و امواج صوتی، میزان سفتی و سختی بافت کبد را اندازه‌گیری می‌کند؛ این سفتی معمولاً نشان‌دهنده وجود فیبروز یا زخم در کبد است. فیبرواسکن سریع، بدون درد و قابل تکرار است و می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره شدت آسیب کبدی ارائه دهد.
علاوه بر فیبرواسکن، تصویربرداری‌های پیشرفته مانند الاستوگرافی سونوگرافی یا الاستوگرافی MRI نیز به پزشکان کمک می‌کنند تا بدون نیاز به نمونه‌برداری مستقیم، نمای دقیق‌تری از بافت و ساختار کبد داشته باشند و تغییرات ناشی از بیماری‌های مختلف را بررسی کنند.
آزمایش‌های خونی تخصصی و مارکرهای بیوشیمیایی که به صورت ترکیبی تفسیر می‌شوند، می‌توانند شاخص‌های غیرمستقیم ولی مهمی از سلامت کبد و میزان آسیب بافتی ارائه دهند.
آزمایش‌های خونی تخصصی و مارکرهای بیوشیمیایی می‌توانند به پزشک کمک کنند تا تشخیص بهتری داشته باشد و روند درمان را بدون نیاز به نمونه‌برداری تهاجمی پیگیری کند. استفاده ترکیبی از این روش‌ها، جایگزین مناسبی برای بیوپسی در بیماران پرخطر محسوب می‌شود.

نمونه‌برداری از کبد، اگرچه روشی تهاجمی به نظر می‌رسد اما نقش حیاتی در تشخیص دقیق و مدیریت بیماری‌های کبدی دارد. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سایر روش‌های غیرتهاجمی نتوانند تشخیص قطعی ارائه دهند یا نیاز به ارزیابی دقیق‌تر شدت آسیب کبدی باشد.
در این شرایط بیوپسی می‌تواند تصویر واضح‌تری از وضعیت بافت کبد ارائه کند و به پزشک کمک کند تا تصمیم‌گیری درمانی دقیق‌تری داشته باشد.
در مرکز نمونه برداری یاس نیاوران، بیوپسی کبد با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و تحت نظر پزشکان متخصص انجام می‌شود تا بیماران تجربه‌ای راحت و کم‌درد داشته باشند. انجام این نمونه برداری در زمان مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در تشخیص سریع و درمان مؤثر بیماری‌های کبدی داشته باشد. برای رزرو نوبت و شروع مراحل درمان، می‌توانید از دکمه دریافت نوبت استفاده کرده و یا با شماره 02126135170 تماس بگیرید.

منابع
mayoclinic.org
elsevier