مراحل نمونه‌برداری از کبد و بررسی میزان درد

نمونه‌برداری از کبد با توجه به وضعیت جسمانی بیمار، هدف تشخیص، و خطرات احتمالی از روش‌های مختلفی انجام می‌شود. آشنایی با این روش‌ها می‌تواند به درک بهتر بیماران از روند درمان و کاهش نگرانی آن‌ها کمک کند:

بیوپسی از طریق پوست (پرکوتانه)

متداول‌ترین روش نمونه‌برداری از کبد است که با استفاده از یک سوزن نازک از ناحیه بین دنده‌ها به داخل کبد وارد شده و نمونه بافتی برداشته می‌شود. این روش معمولاً تحت بی‌حسی موضعی و با یا بدون هدایت تصویربرداری انجام می‌شود. درصد موفقیت بالا و عوارض کم از ویژگی‌های این روش است.

بیوپسی با هدایت تصویربرداری (سونوگرافی یا CT)

در شرایطی که محل دقیق آسیب یا توده در کبد به‌راحتی مشخص نیست، پزشک از سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن برای هدایت سوزن استفاده می‌کند. این روش دقت بیشتری دارد و احتمال آسیب به بافت‌های اطراف را کاهش می‌دهد.

بیوپسی ترانس‌ژوگولار

برای بیمارانی که ریسک بالای خونریزی دارند (مانند اختلالات انعقادی)، روش ترانس‌ژوگولار انتخاب می‌شود. در این روش، سوزن نمونه‌برداری از طریق یک کاتتر که در ورید گردن (ژوگولار) قرار داده می‌شود، به کبد هدایت می‌شود. این مسیر باعث می‌شود سوزن مستقیماً از طریق رگ وارد کبد شده و نیازی به عبور از دیواره شکم یا بافت‌های اطراف نباشد که همین امر خطر خونریزی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. اگرچه این روش از نظر فنی پیچیده‌تر است، اما ایمنی بیشتری برای بیمارانی که فاکتورهای انعقادی ضعیف دارند فراهم می‌کند.

بیوپسی لاپاراسکوپی

در مواقعی که همزمان با نمونه‌برداری نیاز به مشاهده مستقیم کبد یا بررسی دیگر اندام‌های شکمی وجود دارد، از روش لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. این روش معمولاً در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و دقت بالایی دارد.

هر یک از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌هایی دارند، و انتخاب بهترین روش به عوامل متعددی از جمله وضعیت عمومی بیمار، نوع بیماری مشکوک، و تجربه تیم پزشکی بستگی دارد.

احساس درد در زمان بیوپسی کبد تجربه‌ای نسبی است و بسته به شرایط فیزیکی، روانی و نوع روش انجام‌شده می‌تواند متفاوت باشد. برای اغلب بیماران، این فرآیند تنها با ناراحتی خفیفی همراه است که قابل تحمل و موقتی است.
حین عمل: در بیشتر موارد، بیوپسی تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود که باعث بی‌حس شدن ناحیه نمونه‌برداری می‌گردد. بیماران معمولاً احساس فشار، گزگز یا سوزش خفیفی را گزارش می‌کنند، اما درد واقعی کمی دارند. آرام‌بخش‌های سبک نیز گاهی برای کاهش اضطراب استفاده می‌شود.
بعد از عمل: برخی بیماران در ساعات اولیه پس از نمونه‌برداری ممکن است درد خفیف یا احساس ناراحتی در ناحیه سمت راست شکم یا حتی در شانه راست (به‌دلیل تحریک دیافراگم) داشته باشند. این درد معمولاً ظرف چند ساعت تا یک روز برطرف می‌شود و با مصرف مسکن‌های رایج قابل کنترل است.
درد شدید یا مداوم: بسیار نادر است و ممکن است نشانه‌ای از خونریزی یا عارضه دیگری باشد. در این موارد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
با مراجعه به بهترین مرکز نمونه‌برداری کبد در تهران، می‌توانید این فرایند را با کمترین میزان درد و بیشترین دقت تجربه کنید.

فرآیند نمونه‌برداری از کبد معمولاً طی چند مرحله مشخص و با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی دقیق انجام می‌شود. هدف از این مراحل، کاهش خطرات احتمالی، به حداقل رساندن درد و افزایش دقت تشخیص است. آشنایی بیمار با این مراحل، باعث کاهش اضطراب و همکاری بهتر در طول فرایند می‌شود.

آمادگی قبل از عمل

ناشتا بودن از شب قبل
قطع برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون
انجام آزمایش‌های خون جهت بررسی انعقاد

حین عمل

بیمار به پشت می‌خوابد و در وضعیت مناسب برای نمونه‌برداری قرار می‌گیرد. پیش از شروع عمل، پزشک یک‌بار دیگر محل دقیق نمونه‌برداری را با لمس یا تصویربرداری مشخص می‌کند.
ناحیه نمونه‌برداری به‌دقت ضدعفونی شده و بی‌حس می‌شود. در صورتی که بیمار دچار اضطراب شدید باشد، ممکن است از داروهای آرام‌بخش ملایم نیز استفاده شود. این موضوع کمک می‌کند که بیمار در حین عمل احساس راحتی بیشتری داشته باشد و همکاری بهتری نشان دهد.
پزشک سوزن مخصوص بیوپسی را وارد بدن می‌کند و نمونه بافتی را خارج می‌سازد. این مرحله معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد و بیماران ممکن است تنها احساس فشار، صدای ناگهانی یا ضربه خفیفی را تجربه کنند. لازم به ذکر است که این احساس کاملاً طبیعی و موقتی است.
پس از اتمام نمونه‌برداری، محل نمونه‌برداری به‌دقت با گاز استریل یا پانسمان پوشانده می‌شود و بیمار برای مدتی تحت نظر باقی می‌ماند تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.

مراقبت بعد از عمل

استراحت مطلق برای چند ساعت (معمولاً ۴ تا ۶ ساعت) الزامی است تا از بروز خونریزی داخلی یا سایر عوارض جلوگیری شود. بیمار باید در این مدت تحت نظر باقی بماند.
تا ۲۴ ساعت پس از بیوپسی از رانندگی، فعالیت‌های جسمی شدید، بلند کردن اجسام سنگین و خم شدن اجتناب شود.
تا ۴۸ ساعت پس از عمل، بهتر است بیمار از رژیم غذایی سبک، کم‌چرب و کم‌نمک استفاده کند تا به بدن فرصت بازیابی بدهد.
نوشیدن مایعات کافی، پرهیز از مصرف الکل و داروهای ضدانعقادی با مشورت پزشک توصیه می‌شود.

اگرچه نمونه‌برداری از کبد یک روش نسبتاً ایمن محسوب می‌شود و در بیشتر موارد بدون عارضه جدی انجام می‌گیرد، اما مانند هر روش تهاجمی دیگری، ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. آگاهی از این عوارض به بیمار کمک می‌کند در صورت مشاهده علائم غیرمعمول، سریع‌تر اقدامات لازم را انجام دهد:
درد موقتی: شایع‌ترین عارضه است که معمولاً در محل نمونه‌برداری یا ناحیه شانه راست احساس می‌شود. این درد معمولاً خفیف است و با داروهای مسکن ساده قابل کنترل می‌باشد.
خونریزی داخلی: یکی از مهم‌ترین و نادرترین عوارض این روش است. ممکن است به‌صورت افت فشار خون، سرگیجه، یا درد شکمی تظاهر یابد. در صورت بروز، نیاز به اقدامات فوری پزشکی وجود دارد.
عفونت: اگرچه بسیار نادر است، اما می‌تواند به شکل تب، لرز یا درد مداوم بروز کند. رعایت نکات بهداشتی در حین و پس از عمل احتمال عفونت را بسیار کاهش می‌دهد.
آسیب به اندام‌های اطراف: در صورتی که سوزن نمونه‌برداری به طور تصادفی وارد اندام‌های اطراف مانند روده یا کلیه شود، ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد شود، اگرچه این اتفاق به‌ندرت رخ می‌دهد.

پس از انجام بیوپسی کبد، اگرچه بیشتر بیماران بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند، اما در برخی شرایط خاص لازم است که فرد فوراً به پزشک مراجعه کند. نادیده گرفتن علائم هشداردهنده می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود. از جمله علائمی که نیاز به پیگیری فوری دارند عبارتند از:
تب بالا (بیش از ۳۸.۵ درجه): ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد که نیاز به بررسی و درمان سریع دارد.
درد شکمی شدید یا مداوم: در صورتی که درد به مرور زمان افزایش یابد یا با داروهای مسکن معمولی بهبود نیابد.
سرگیجه، ضعف شدید یا غش: می‌تواند نشان‌دهنده خونریزی داخلی یا افت فشار خون باشد.
خونریزی از محل نمونه‌برداری: به‌ویژه اگر متوقف نشود یا مقدار آن زیاد باشد.
تنگی نفس یا درد قفسه سینه: هرچند نادر، اما در صورت وقوع باید به‌سرعت بررسی شود.
حالت تهوع یا استفراغ مکرر: به‌ویژه اگر با علائم دیگر مانند تب یا درد شکمی همراه باشد.

در این موارد مراجعه به اورژانس یا تماس با پزشک معالج ضروری است. تأخیر در پیگیری این علائم می‌تواند باعث پیشرفت عوارض و تهدید سلامت بیمار شود.

نمونه‌برداری از کبد یک روش مهم و نسبتاً بی‌خطر برای تشخیص بیماری‌های کبدی است. اگرچه ممکن است بیماران از درد آن نگران باشند، اما با آمادگی مناسب و مراقبت‌های لازم، این فرآیند می‌تواند بدون درد یا با کمترین ناراحتی انجام شود. مشاوره با پزشک، رعایت دستورالعمل‌ها و اطلاع از مراحل بیوپسی به کاهش اضطراب و افزایش موفقیت این روش کمک زیادی می‌کند.
در کلینیک یاس نیاوران، بهترین مرکز نمونه برداری در تهران بیوپسی کبد با بهره‌گیری از دستگاه‌های دقیق و تیم پزشکی باتجربه، با کمترین میزان درد و بیشترین دقت انجام می‌شود. اگر پزشک برای بررسی بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، کبد چرب یا آسیب‌های مزمن کبدی انجام نمونه‌برداری را توصیه کرده، همین حالا از طریق دکمه دریافت نوبت، وقت مشاوره تخصصی خود را رزرو کنید.

منابع
mayoclinic
clevelandclinic