آیا بزرگ شدن پروستات نشان دهنده سرطان است؟

اگرچه هیپرتروفی خوش‌خیم پروستات (BPH) و سرطان پروستات هر دو باعث بزرگ شدن غده پروستات می‌شوند، اما این دو بیماری از نظر ماهیت سلولی، الگوی رشد، علائم، تشخیص و درمان تفاوت‌های اساسی دارند.

بیماری BPH

یک وضعیت غیرسرطانی (خوش‌خیم) است که به معنای رشد سلول‌های پروستات بدون خطر گسترش به بافت‌های دیگر بدن است.
در مقابل، سرطان پروستات نوعی بیماری بدخیم است که سلول‌های سرطانی می‌توانند به بافت‌های اطراف نفوذ کرده یا به سایر نقاط بدن به‌ویژه استخوان‌ها و غدد لنفاوی (متاستاز) دهند.

سرعت پیشرفت

رشد BPH معمولاً کند و تدریجی است و ممکن است سال‌ها بدون تغییر قابل توجه باقی بماند. در حالی که برخی از انواع سرطان پروستات می‌توانند به سرعت رشد کرده و به دیگر اعضای بدن در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع گسترش یابند.

تأثیر بر PSA

PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) یک نشانگر خونی است که در بیماری‌های پروستات افزایش می‌یابد.
در هر دو بیماری، سطح PSA ممکن است افزایش یابد، اما در سرطان پروستات معمولاً افزایش آن چشمگیرتر و نگران‌کننده‌تر است. با این حال، تنها اتکا به PSA برای تشخیص قطعی کافی نیست و باید با آزمایش‌ها و معاینات دیگر همراه شود.

پاسخ به درمان BPH

در اغلب موارد با درمان‌های دارویی مانند مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز یا آلفا بلوکرها کنترل می‌شود و به ندرت نیاز به جراحی دارد.
در مقابل، درمان سرطان پروستات بسته به مرحله بیماری ممکن است شامل جراحی (پروستاتکتومی)، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی یا ترکیبی از این روش‌ها باشد، که تهاجمی‌تر و پیچیده‌تر از درمان BPH است.

در مجموع، اگرچه علائم اولیه این دو بیماری می‌توانند شبیه به هم باشند، اما تشخیص دقیق آن‌ها نیازمند بررسی‌های دقیق پزشکی است.

برای تشخیص دقیق بین هیپرتروفی خوش‌خیم پروستات (BPH)، سرطان پروستات یا سایر مشکلات احتمالی، پزشک از مجموعه‌ای از روش‌های تشخیصی بهره می‌برد که هر یک نقش مکملی در ارزیابی وضعیت پروستات دارند:

شرح حال بالینی

پزشک ابتدا با گرفتن شرح حال دقیق از علائم بیمار مانند تکرر ادرار، دشواری در شروع ادرار، شب‌ادراری یا احساس تخلیه ناقص مثانه، به شناسایی اولیه مشکل می‌پردازد.

آزمایش خون (PSA) برای بررسی سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات

افزایش سطح PSA ممکن است نشانه‌ای از التهاب، BPH یا سرطان پروستات باشد.هرچند افزایش PSA به تنهایی تشخیص قطعی نمی‌دهد، اما پایه‌ای برای ارزیابی‌های بعدی فراهم می‌کند.

معاینه فیزیکی رکتال (DRE)

در این روش، پزشک با وارد کردن انگشت پوشیده‌شده با دستکش به داخل راست‌روده، سطح پروستات را لمس کرده و هرگونه سفتی، گره یا ناهنجاری مشکوک را بررسی می‌کند. این روش ساده و کم‌هزینه می‌تواند در شناسایی تغییرات ساختاری پروستات بسیار مؤثر باشد.

سونوگرافی از طریق مقعد (TRUS)

این نوع سونوگرافی با استفاده از یک پروب کوچک که به داخل راست‌روده وارد می‌شود، تصویر دقیقی از پروستات ارائه می‌دهد. TRUS نه‌تنها به بررسی اندازه و شکل پروستات کمک می‌کند، بلکه در هدایت دقیق نمونه‌برداری از بافت نیز کاربرد دارد.

MRI پروستات

MRI به‌ویژه با استفاده از تکنیک‌های چندپارامتری، می‌تواند جزئیات دقیقی از ساختار داخلی پروستات و احتمال وجود ضایعات مشکوک به سرطان ارائه دهد و همچنین به تشخیص محل دقیق ضایعه و تصمیم‌گیری برای نمونه‌برداری هدفمند کمک می‌کند.

نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت پروستات

اگر در مراحل قبلی شواهدی دال بر وجود ضایعه مشکوک به سرطان مشاهده شود، پزشک ممکن است بیوپسی از چند ناحیه پروستات انجام دهد. در این روش، با استفاده از سوزن‌های باریک، قطعات کوچکی از بافت پروستات برداشته و در آزمایشگاه پاتولوژی از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی می‌شوند.
نمونه برداری پروستات تنها روش قطعی برای تأیید یا رد سرطان پروستات است و به عنوان گامی حیاتی، به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری داشته و بهترین مسیر درمان را انتخاب کند.

روش‌های درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) بسته به شدت علائم، اندازه پروستات و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار متغیر است.
در مراحل ابتدایی و زمانی که علائم خفیف تا متوسط هستند، تغییرات ساده در سبک زندگی می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ این تغییرات شامل کاهش مصرف مایعات، به‌ویژه قبل از خواب، اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکل، و افزایش فعالیت بدنی است.
زمانی که علائم شدیدتر می‌شوند یا کیفیت زندگی بیمار تحت تاثیر قرار می‌گیرد، درمان‌های دارویی معمولاً به کار گرفته می‌شود. داروهایی مانند مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز باعث کاهش حجم پروستات و مهار تبدیل هورمون تستوسترون می‌شوند، در حالی که آلفا بلوکرها با شل کردن عضلات اطراف پروستات و مثانه به بهبود جریان ادرار کمک می‌کنند.
در صورتی که درمان دارویی پاسخگو نباشد یا عوارض جدی مانند احتباس ادرار، عفونت‌های مکرر ادراری یا آسیب کلیوی رخ دهد، پزشک ممکن است روش‌های جراحی یا کم‌تهاجمی را پیشنهاد دهد. از جمله این روش‌ها می‌توان به تراشیدن پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP)، درمان با لیزر و سایر تکنیک‌های جدید کم‌تهاجمی اشاره کرد که می‌توانند با کاهش حجم پروستات، به تسکین علائم کمک کنند.
انتخاب روش درمانی مناسب باید بر اساس شرایط فردی بیمار، شدت علائم و توصیه‌های پزشکی انجام شود تا بهترین نتیجه در کنترل بیماری حاصل شود و کیفیت زندگی بهبود یابد.

روش‌های درمان سرطان پروستات بسته به مرحله بیماری، سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و سرعت پیشرفت سرطان متفاوت است.
در مراحل اولیه، جراحی برداشت کامل غده پروستات (پروستاتکتومی) یکی از گزینه‌های اصلی است که می‌تواند به طور کامل تومور را حذف کند.
پرتودرمانی نیز به عنوان یک روش مؤثر و جایگزین برای جراحی به کار می‌رود که می‌تواند سلول‌های سرطانی را با استفاده از اشعه‌های پرانرژی نابود کند.
علاوه بر این، هورمون‌درمانی یا درمان‌های کاهش‌دهنده تستوسترون به منظور محدود کردن رشد سلول‌های سرطانی در سرطان‌های پیشرفته‌تر استفاده می‌شود.
در مواردی که سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، ممکن است درمان‌های ترکیبی از جمله شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی و داروهای هدفمند برای کنترل بیماری تجویز شود.

انتخاب دقیق روش درمانی باید بر اساس بررسی کامل وضعیت بیمار توسط تیم تخصصی پزشکی انجام شود تا بهترین نتیجه درمانی با کمترین عوارض حاصل شود.

عوامل متعددی می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان پروستات را در مردانی که دچار بزرگی پروستات هستند افزایش دهند.
مهم‌ترین عامل، افزایش سن است؛ خطر سرطان با گذر از ۵۰ سالگی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی سرطان پروستات نیز نقش بسیار مهمی دارد و وجود این بیماری در نزدیکان درجه اول، احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند.
سبک زندگی نامناسب شامل رژیم غذایی پرچرب، مصرف زیاد گوشت قرمز، چاقی و کم‌تحرکی، می‌تواند زمینه‌ساز رشد سلول‌های سرطانی باشد.

آگاهی از این عوامل و انجام معاینات و آزمایش‌های منظم توسط پزشک، امکان تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت بیماری را فراهم می‌آورد.

در نهایت، بزرگ شدن پروستات هرچند می‌تواند نشانه‌ای از سرطان پروستات باشد، اما اغلب ناشی از شرایط خوش‌خیم مانند BPH است. تشخیص دقیق و تمایز بین این دو وضعیت، از طریق معاینات پزشکی منظم، آزمایش‌های تخصصی و بررسی عوامل خطر بسیار اهمیت دارد. آگاهی و پیگیری به موقع نه تنها به پیشگیری و کنترل بیماری کمک می‌کند، بلکه امکان انتخاب بهترین روش درمانی را فراهم ساخته و کیفیت زندگی مردان را به شکل قابل توجهی بهبود می‌بخشد. لذا توصیه می‌شود هرگونه تغییر در علائم ادراری یا نگرانی‌های مرتبط با پروستات را جدی گرفته و تحت نظر پزشک متخصص قرار گیرید.
مرکز نمونه برداری یاس نیاوران در تهران با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و تیم پزشکی متخصص، امکان انجام بیوپسی پروستات را با حداقل درد و حداکثر دقت فراهم کرده است. این روش در تشخیص به‌موقع بیماری‌های پروستات نقش حیاتی دارد و می‌تواند مسیر درمان را سریع‌تر و مؤثرتر آغاز کند. جهت هماهنگی و رزرو وقت، از طریق دکمه «دکمه دریافت نوبت» اقدام کرده یا با شماره ۰۲۱۲۶۱۳۵۱۷۰ تماس بگیرید.

منابع
templehealth
nhs